ONZE RELATIE MET DE NATUUR

Volgens Annick heeft onze relatie met de natuur al een hele evolutie doorgemaakt, maar heeft deze altijd nog een grote impact op ons. Hoe wij denken over de natuur en welk verhaal wij erover vertellen beinvloedt sterk onze manier van handelen. Een andere manier van denken, of een ander verhaal zou ons kunnen helpen om onze relatie met de natuur te verbeteren. 

ONS BEELD VAN DE NATUUR

Ons beeld van de natuur is door de generaties heen afwisselend geweest. Je zou wel kunnen zeggen dat toen de verstedelijking en de industrialisatie eenmaal onze samenleving binnenkwam de gedachtengang ontstond dat wij de wildernis moesten uitbannen en dat we boven de natuur stonden die moesten beheersen en aan ons konden onderwerpen.

Ook vroeger kwamen er al mensen in verzet tegen dit beeld op de natuur. Een aantal mensen hebben daar ook een aanzienlijke invloed gehad. Één van hen was de Amerikaanse Henry David Thoreau. Hij publiceerde in 1859 het nog altijd zeer populaire autobiografische boek ‘Walden’. Thoreau had een transcendentalistische, romantische kijk op de natuur. Ook de uit Schotland afkomstige John Muir vond het uitwissen van de wildernis beangstigend en hoopte dat als mensen in de wildernis zouden komen van gedachten zouden veranderen. Zijn activisme heeft bijgedragen aan het behoud van de Yosemite Valley en Sequoia National Park, in de Verenigde Staten. Zijn voorbeeld heeft als inspiratie gediend voor het behoud van vele andere wildernisgebieden.

Ook in de kunst, zie in de tijd na de ‘Verlichting‘ een romantische periode ontstaan, met veel romantische beelden van de natuur zoals: vergezichten met zonsondergangen, woeste zeeën en hoge bergen waar de mens heel klein is.

Die romantiek zie je ook nu nog steeds terug in onze samenleving, dat zie je terug in magazines, boeken en films. Als je foto’s in een reismagazine ziet, zie je vaak iemand helemaal alleen in de natuur of op een berg.

Het ironische is dat het toerisme inmiddels zo groot geworden is, dat als je die reis naar IJsland boekt dat je je plek waarschijnlijk met 125 anderen moet delen. Je bent helemaal niet in je eentje. Toch probeer je het zo te fotograferen dat je helemaal alleen in die ongerepte oernatuur bent.

Annick heeft ook altijd die romantische blik op de natuur gehad. Veel van haar werk gaat over: de natuur die wij niet gecreëerd hebben, de magie daarvan. Hoe de natuur telkens op een bepaalde manier verandert, de cyclus van de getijden, het licht, het dag-nachtritme enzovoort. Ook zij had ooit het verlangen om in een houten huisje op de prairie of in het bos te leven. Dat is ondertussen al heel wat veranderd.

DE NATUUR IN NEDERLAND

Volgens Annick hebben we geen wilde natuur meer, wij beheren de natuur. We beschermen bijvoorbeeld onze heide op de Veluwe met kalk die wij uit vliegtuigen strooien. We onderhouden de natuur en doen ingrepen en zetten er hekjes met bordjes er omheen, met daarop wie tot dat gebied toegang heeft.

EEN ANDERE KIJK

Wat als we onszelf een ander verhaal kunnen vertellen? Een verhaal dat niet zegt: wij zijn slecht voor de natuur. Wij zijn niet slechts de consument die alleen maar aan zichzelf denkt. Maar een verhaal dat zegt: wij mensen zijn er juist vóór de natuur. Wij kunnen de natuur helpen en wellicht heeft moeder Aarde ons zelfs wel nodig.

De permacultuur observerende, ziet zij hoe veerkrachtig de natuur echt is. Toen Annick voor het eerst een voedselbos betrad, zag zij hoe natuur en landbouw samen kunnen gaan. Ze ervoer het als het ware als een paradijs: je mag er gewoon rondlopen, er was enorm veel leven zoals vogels en bodemleven en is er was genoeg voor haar. Ze zag toen dat het écht kan; ruimte creëeren voor de natuur én voor de mensen en dieren.

HOUDT DE NATUUR OOK VAN JOU?
In het boek ‘Een vlecht van het heilige gras’ van Robin Wall Kimmerer, deelt ze in poëtische woorden haar wetenschappelijke kennis over planten en mixt die met legenden van haar inheems-Amerikaanse voorouders en persoonlijke verhalen. Ze laat ons zien dat we ons voor ware duurzaamheid opnieuw moeten verbinden met de natuur. De auteur vraag aan leerlingen: ‘Houden jullie van de natuur?” Waarop alle leerlingen met “ja” antwoordden. Op de vraag: ‘Houdt de natuur ook van jou?”, hierop antwoordden de meesten dat zij dachten van niet.

In het inheemse gedachtengoed wordt de natuur als levend en bewust gezien. Natuur is een geheel, een verweven web waar we allemaal, de mens incluis. In dit geheel hebben wij onze eigen taak. Deze taak biedt ons zingeving, het gevoel van verbondenheid en een stuk verantwoordelijk voor het welzijn van de natuur om ons heen. Elke schakel heeft een functie, zoals in het Bodemvoedselweb: zelfs de kleinste wormpjes of ontzichtbare schimmels doen ertoe. Steeds meer wetenschappelijk onderzoek onderbouwt deze visie van de inheemse volkeren en de effecten die de natuur op ons heeft. 

MINDER AFGESCHEIDEN VAN DE NATUUR LEVEN
We hebben inmiddels bewijzen gevonden van dat we door een wandeling in de natuur minder stress ervaren, dat we er creatiever van worden of dat als we in een groene omgeving opgroeiden, we socialer, empatischer en minder agressief zijn. Het is daarom dat Annick zich afvraagt waarom onze natuur zo’n gesloten systeem is, waar we beperkt en afgescheiden van het andere mogen zijn.

VISIE, VISOENEN EN DROMEN

Ze droomt van woonwijken waar altijd kunnen uitkijken op groen, waarin we dagelijks in de natuur kunnen leven, waardoor we er meer mee verbonden kunnen zijn en waardoor we minder vaak naar een vakantiehuisje in het groen hoeven te gaan om in de natuur te zijn. We moeten onszelf kunnen helen van stress, angst en trauma dat naar een plek kunnen gaan waar moeder Aarde echt genoeg voor ons heeft en dat er overvloed is.

“Als we het land herstellen kunnen we wellicht ook onszelf herstellen, zodat er dan wat meer balans is”. 

Door haar fascinatie voor inheemse culturen kwam Annick ook in aanraking met ayahuaska. Deze hallucinogene drank werd oorspronkelijk gemaakt door Indianenvolken uit het Amazonegebied van de liaan van de slingerplant Banisteriopsos caapi en de bladeren van Psychotria viridis. Deze volken gebruiken ayahuaska al eeuwenlang bij religieuze rituelen om bijvoorbeeld in contact te komen met goddelijke entiteiten.
Sommigen gebruiken het middel om depressies, trauma’s op te lossen, zelfontwikkeling of spirituele ervaringen. Door het zelf te gebruiken heeft Annick ervaren dat je naar plekken mag gaan die dicht weggestopt zijn. In één van haar ervaringen zag zij een leven waarin met voor elkaar zorgden en we gelukkig waren. Ze zag ook miertjes en wormen op een microscopisch niveau. Totdat haar visioen zich uitzoemde tot een web van energiedraden, dat alles tot een geheel vormde. Dit visoen paste helemaal bij haar visie op het leven, een leven waarin we allemaal onderdeel van zijn.

Annick wilde dit visioen met ons delen omdat er vaak wordt gezegd dat we als westelingen nog veel van inheemse volkeren kunnen leren, omdat wij ‘het’  helemaal kwijt zijn geraakt. Dit visioen liet haar zien dat ook wij dit ook nog steeds in ons hebben (de verbinding met de natuur), dat ook wij westerlingen dit nog steeds kunnen bereiken en dat die kennis nog steeds in ons zit. 

ANNICK ZOU GRAAG ZIEN

Dat we de natuur weer wat meer naar ons toehalen en dat we meer gaan luisteren naar wat de Aarde nodig heeft; wat heeft het water nodig, wat heeft de bodem nodig, wat heeft ons lichaam nodig? In de permacultuur observeer je eerst goed voordat je handelt en de natuur geeft je een feedback-loop terug. Dat kan heel klein zijn, als je bijvoorbeeld veel slakken in je tuin hebt, kan je jezelf afvragen hoe je meer vogels en insecten aantrekt om dat wat meer in balans te krijgen.

Volgens Annick zijn we soms in ons leven die feedback-loop verloren, als er bijvoorbeeld een tijd van droogte is, hebben wij nog steeds water uit de kraan.

Inheemse volkeren deden vroeger ook al ingrepen en hadden een syteem om de natuur te beheren, om genoeg voedsel te hebben, maar waarin het leven ofwel de natuur heel veel ruimte kreeg. Ze hadden al voedselbossen, ze verbrandden delen van de natuur, ze trokken dieren aan en gaven bizons de ruimte om te grazen.

Het is een helende gedachte dat de natuur ons draagt en er voor ons is. En als je naar die plek van overvloed kunt gaan (de natuur is voedsel, medicijnen, bouwmaterialen enzovoort), en het gevoel hebben dat we hier echt onderdeel van zijn, dan hebben we meer zingeving, maar veel meer daadkracht om het voor elkaar te krijgen. Als we blijven denken dat wij mensen slecht zijn, dan komen we niet van onze plek, dan durf je je ruimte niet in te nemen en blijf je negatief.

Als we het verhaal kunnen vertellen dat ook wij belangrijk en een onderdeel van de natuur zijn, dat we ruimte en kracht geven aan moeder Aarde dan komen we ‘een heel eind’.  Annick Gaarthuis