Dit artikel gaat over rosacea en hoe deze huidziekte zou kunnen worden behandeld met fytotherapie. Ik schreef dit artikel voor mijn opleiding tot herborist bij Kruidencentrum de Sprenk. Voordat ik mijn eerste jaar kan afronden, zal ik diverse opdrachten moeten voltooien. Het uitvoeren van 16 ‘over de hegjes’, activiteiten waarmee ik mijn interesse verbreed (voor zover dat bij mij nog mogelijk is, haha) met een aantal aspecten die te maken hebben met kruiden in de breedste zin van het woord, behoren tot deze opdrachten. Dit kan een bezoek aan een tuin, kwekerij, beurs of museum zijn, intervisie, het volgen van een lezing enzovoort. Ik wil van deze gelegenheid gebruikmaken om alles wat ik leer en ontdek tijdens mijn reis om meester-herborist te worden toe te voegen aan mijn blog, zodat ik niet alleen mezelf, maar ook anderen kan inspireren.

Jaar: 1 (2023-2024)
Opdracht: Over de Heg, Inzichten naar aanleiding van het seminar over “de fytotherapeutische behandeling van rosacea”
Spreker: Mirjam Soldaat
Locatie: online, via het Herboristengilde (1)

Haver. De Herborist van Aalden

Haver

HET WERKT, WAARSCHIJNLIJK…

 

Fytotherapeute Mirjam Soldaat heeft rosacea en raadpleegde daarvoor haar dermatoloog. Ze kreeg een antibioticum voorgeschreven en werd met de boodschap: “Het slaat waarschijnlijk aan en waarschijnlijk zien we je dan nooit meer terug” naar huis gestuurd. Ze kwam inderdaad nooit meer terug, maar niet omdat het antibioticum werkte. Dat deed het wel, maar voor heel even. Behalve dat het een chronische ziekte is waarmee ze moet leren leven, dat ze moet leren wat de haar triggers van de rosacea zijn en dat ze deze dan vervolgens moest vermijden, kreeg ze verder geen informatie over wat rosacea nu eigenlijk is. Volgens de reguliere gezondheidszorg is er alleen antibiotica is om het te behandelen. Soldaat vindt dat een “heftig middel, voor iets dat niet levendbedreigend is” en besloot zelf op onderzoek uit te gaan. Ze dook in wetenschappelijke informatie en zocht de mogelijkheden van fytotherapeutische* behandelingen van rosacea uit.

Met de kennis die zij heeft opgedaan heeft ze zichzelf met succes kunnen behandelen. Tijdens het webinar deelt ze haar kennis om anderen kruidenkundigen te informeren zodat zij hun cliënten beter kunnen behandelen.

* De moderne definitie van fytotherapie is behandelen, verminderen of voorkomen van aandoeningen bij mens en dier met geneeskrachtige planten, delen van planten (bladeren, bloemen, zaden, wortels) en de bereidingen daarvan.(2)

WAT IS ROSACEA?

Rosacea is een chronische ontsteking van de gezichtshuid met een aantal primaire, maar ook secundaire verschijningsvormen.

Primaire symptomen kunnen zijn (hoeven niet allen aanwezig te zijn):

  • Roodheid (Erytheem)
  • Verdikking van de huid (Phyma)
  • Vaak blozen
  • Papels en pustels (lijken op pukkels, maar is niet hetzelfde als acné)
  • Zichtbare adertjes
  • Ontstekingen aan de ogen (kan onbehandeld het zicht verminderen of blindheid veroorzaken).

Secundaire symptomen kunnen zijn:

  • Zwelling van het gezicht
  • Jeuk of brandend gevoel
  • Huid lijkt droog

ZIEKTEBEELD ROSACEA

  • Het begint meestal na het 30e levensjaar. 
  • Vaak met blozen (erytheem), mensen lijken dan verlegen of van vrouwen wordt gedacht dat zij in de overgang zijn, terwijl dat niet zo hoeft te zijn. Na verloop van tijd nemen de symptomen in hevigheid en aantal toe.
  • Er is meestal sprake van één ontstekingsmechanisme, waarbij meerdere symptomen zichtbaar zijn.
  • Fases van remissie (het lijkt even over of minder te zijn) en uitbraken wisselen elkaar af.
  • Het is nooit levendbedreigend. Echter het leed, wat vaak psychisch is kan groot zijn. Vaak heeft men last van een verlaagd zelfvertrouwen en heeft het een negatieve invloed op de kijk op het leven, vooral bij ernstige rosacea. Schaamte, frustratie, angst en hulpeloosheid worden het vaakst ervaren zo blijkt uit een onderzoek onder 860 rosacea patiënten.
De Herborist van Aalden, Rosacea

OORZAKEN

 Er zijn 5 factoren die onderling samenhangen en samenspelen:

  • Afwijkingen aan het aangeboren immuun- en neurovasculairsysteem:
    De zenuwen die onder de huid liggen starten een ontstekingsreactie als ze geprikkeld worden.  Triggers kunnen zijn:
    Uv-straling, veranderingen in temperatuur, sterke emoties, chemische irritaties, alcohol en pittig eten.
    Als reactie op de prikkels: zetten de bloedvaten in de huid uit, vervolgens zetten de lymfevaten ook uit, dan krijg je een toename van aantallen mestcellen en fibroblasten (bindweefselcellen) die zorgen voor meer roodheid en ontstekingen. 


  • Veranderingen aan de bloedvaten: 
    Bij een huid met rosacea reageren de vaten heftiger op beschadiging. Er gaat ook meer bloed naartoe dan bij ander letstel. Er is sprake van een vermeerderde aanmaak van ‘stimulanten’, waaronder VEGF, een factor die ervoor zorgt dat er nieuwe aderen worden aangemaakt. Hierdoor ontstaan die kleine zichtbare haarvaatjes die overmatig worden aangemaakt.
    Triggers:
    Uv-straling (is de ergste), hoge omgevingstemperatuur, emotionele stress, pittig eten en menopauze.

  • Demodex mijten
    Demodex Folliculorum (ligt oppervlakkig op de huid) en Demodex Brevis (ligt dieper in de huid); komen beide van nature bij iedereen voor op de huid, maar bij mensen met rosacea in veel grotere aantallen, die soms met het blote oog zichtbaar zijn. De mijten graven zich in bij de haarfollikels en dat veroorzaakt een overdreven immuunreactie.  De immuunreactie veroorzaakt een ontsteking (papels en pustels) maar het doodt de mijten niet.
    In de papels en pustels beginnen zich twee soorten bacteriën te vermeerderen: Staphylococcus epidermis en Bacillus oleronius, van de laatste is zijn bestaan afhankelijk van de demodexmijten. Men vermoed dat de antibiotica die in de reguliere geneeskunde bij rosacea wordt voorgeschreven soms werkt, omdat de antibiotica deze twee bacteriën doodt, maar niemand weet eigenlijk waarom het soms werkt. 
  • Genetische aanleg
    46% genetisch en 54% door omgevingsfactoren (zoals immuunreacties op Uv-straling).
  • Overige factoren 
    Deze factoren zijn niet perse de veroorzakers, maar dragen soms wel bij aan de ernst van de rosacea:
    – Een verhoogde hoeveelheid zuurstofcomponenten in de huid (ROS).
    – Darm-bacteriële overgroei (SIBO)
    – Een teveel aan nicotinezuur; vitamine B3 
    – Andere vetzuursamenstelling van de huid.

COMORBIDITEIT

Alhoewel rosacea geen levensbedreigende aandoening is, komen bepaalde systemische en chronische aandoeningen vaker voor bij mensen met rosacea, zoals:
– Hart- en vaatziekten
– Gastro-intestinale ziekten (coeliakie, prikkelbaar darm syndroom, Crohn enzovoort)
– Urinewegen en voortplantingsstelsel aandoeningen
– Luchtwegaandoeningen
– Disbalans vrouwelijk hormoon
– Allergiën
– Neurologische en auto-immuunziekten (Parkinsons, dementie, Alzheimers, MS enzovoort)
– Kanker, met name: schildklierkanker, basaalcelcarcinoom.

BEHANDELING

Rosacea ontstaat door een complexe samenwerking van diverse factoren en ziet er bij iedereen anders uit en verandert ook qua uitingsvorm in iemands leven. Een persoonlijk behandelplan, afgestemd op de persoon, de klachten en symptomen en de levensfase van de persoon is noodzakelijk.

   *Dit artikel heb ik geschreven naar aanleiding van deelname aan een seminar over rosacea. Omdat ik hierdoor overtuigd ben dat rosacea op een natuurlijke manier behandeld kan worden, schrijf ik in dit blog over de kruiden waarover ik meer kennis heb opgedaan. Ik beschrijf niet hoe en welk deel van deze kruiden je moet toepgepassen. Mocht je in behandeling willen voor rosacea, overleg vooraf altijd met je eigen arts en maak een afspraak met een kundige fytotherapeut of herborist.

KRUIDEN TOEPASSEN BIJ ROSACEA*

Anti-ageonese kruiden: (goed voor het voorkomen van de aanmaak van nieuwe bloedvaten) cranberry, druif, gingko, groene thee, kurkuma, zoethout.
Antimicrobiotica: (tegen de 2 bacteriën). Aloë vera, bergden, bitterhout, groene thee, grote klit, grove den, heemst, mirre, sandelhout, tea tree en zoethout.
Ontstekingsremmende kruiden: aloë vera, bitterhout, echte kamille, goudbloem, groene thee, haver, kurkuma, lijnzaad, olibanum, tea tree, zoethout.
– Pijnstillende kruiden: aloë vera, bitterhout, echte kamille, groene thee, haver, lijnzaad, olibanum. Deze kruiden bouwen ook de huidbarrière weer op.
– Antioxidanten: aloë vera, druif, haver, gouden kamille, groene thee, grote klit, kruidnagel, kurkuma, tea tree, zoethout.
– Demulcenten (stof die een vochtig laagje aanbrengt op een slijmvlies) en Emoliënten (maken de huid soepel en repareren huidschade): aloë vera, borage, citroengele honingklaver, gewone smeerwortel, haver, heemst, jojoba(olie), lijnzaad(olie), saffloer(olie), vogelmuur, zoethout.
– Miticiden: (mijtendoders) bitterhout, dille, kamferboom, karwij, kruidnagel, ui, tea tree.
– Ophtalmica (bij occulaire rosacea): canadese geelwortel, citroengele honingklaver, ginkgo, ogentroost, zoethout, zuurbes.
– Bloedvat-samentrekkend: aloë vera, groene thee, driekleurig viooltje, muizendoorn, tormentil, toverhazelaar.

DE KRACHTPATSERS

De volgende 6 kruiden zijn de echte krachtpatsers als het gaat om het fytotherapeutisch behandelen van rosacea:

  • Aloë vera (Aloe barbadensis),
  • Bitterhout (Quassia amara)
  • Groene thee (Camellia sinensis)
  • Haver (Avena sativa)
  • Tea tree (Melaleuca alternifolia)
  • Zoethout (Glycyrrhiza glabra)

Deze kruiden bevatten bijna alle werkende inhoudsstoffen die helpen bij het behandelen van rosacea en de meeste van deze kruiden zijn specifiek getest met positief effect op een rosaceahuid.

De Herborist van Aalden, Aloe Vera, rosacea

Aloë vera

VOEDING

Vermijden:
Capsaïcine: cayennepeper, madame jeanette, chilipeper, paprika, rode peper.
Cinnemaldehyde: appel, druif, gember, kaneel, tomaat.

Toevoegen:
Antioxidanten, felgekleurde groenten en fruit, vitamine C, prebiotica, omega 3-vetzuren, anti-angiogenese voedingsmiddelen (aanmaak bloedcellen), ontstekingsremmende voedingsmiddelen.

OVERIGE TIP:
In de zomer een goede zonnefactor spf 50 smeren en een hoed op vanwege de Uv-stralen. Ook in de winter een zonnefactor gebruiken op de gezichtshuid, eventueel met een lagere factor.

Eindconclusie: rosacea is een complexe huidaandoening, die met een zeer persoonlijk plan en rekening houdend met eventuele comorbiditeit van andere ziekten en levensfase van de persoon op natuurlijke wijze behandeld kan worden. Dit betekent wel dat de toepassing van een kruid soms uitgeprobeerd moeten worden, om tot een succesvolle behandeling te komen.

Bronnen:
(1) Webinar M. Soldaat voor het Herboristengilde, november 2021
(2) Nederlandse Vereniging voor Fytotherapie. www.fyto.nl/

Ontdek meer

Meld je aan voor mijn nieuwsbrief. Ik inspireer je graag!

© 2024 Kim Voets | De Herborist van Aalden | Alle rechten voorbehouden